Grondbeleid

Paragraaf Grondbeleid

Inleiding
Grondbeleid bevindt zich op het snijvlak tussen omgevingsbeleid en financiën. Grondbeleid is daarbij geen doel op zich maar een essentieel middel om mede uitvoering te geven aan gemeentelijke beleidsdoeleinden op het gebied van wonen, werken, duurzaamheid, energietransitie, welzijn, infrastructuur, recreatie, cultuur, milieu en landschapsontwikkeling. Het beleid moet passen binnen de financiële mogelijkheden en doelstellingen van de gemeente. Met het grondbeleid wordt bepaald of en hoe instrumenten, zoals bijvoorbeeld onteigening of kostenverhaal, worden ingezet om de gestelde doelen te realiseren. Naast de ontwikkelingen en de visie op grondbeleid zoomt de paragraaf grondbeleid in op de uitgangspunten en kaders waarbinnen het grondbeleid wordt uitgevoerd.

De gemeente Buren heeft als standpunt geen actief grondbeleid uit te oefenen. Wij kopen slechts in uitzonderingsgevallen zelf grond aan om plannen te kunnen realiseren. Dat houdt in dat er per situatie gekeken wordt naar de (financiële) mogelijkheden en naar het maatschappelijk belang. Men spreekt in dat geval wel van situationeel grondbeleid.

Ontwikkelingen
De gemeente heeft een groot aantal ambities vertaald in de Omgevingsvisie. De beschreven ambities geven richting aan het omgevingsbeleid dat de komende jaren gevoerd moet worden en zijn of worden verder uitgewerkt in diverse uitvoeringsprogramma's. De Omgevingsvisie en het Woonprogramma geven richting aan onderwerpen zoals de gewenste woningvoorraad en behoefte, gebiedsontwikkeling, openbare ruimte en duurzaamheid. Grondbeleid is in financieel- economische zin dienstbaar aan het realiseren van doelstellingen op deze terreinen. De uitvoering van het grondbeleid, via de inzet van instrumenten van grondbeleid, wordt daar mede door bepaald.

Visie op grondbeleid
In Buren is het de beleidslijn dat er faciliterend grondbeleid wordt gevoerd. Met de mogelijkheid tot het doen van strategische grondaankopen in uitzonderingsgevallen. Dat betekent dat de gemeente het bereiken van ruimtelijke doelstellingen in overwegende mate overlaat aan marktpartijen die doorgaans in het bezit zijn van gronden en vastgoed. De gemeente faciliteert door het stellen van voorwaarden waaronder ontwikkelingen kunnen plaatsvinden zoals het verhalen van kosten.
Daar waar door de gemeente gewenste ontwikkelingen niet door de markt worden opgepakt ligt een actievere overheidsopstelling voor de hand en komt de regie bij de gemeente te liggen. In een dergelijk geval wordt een grondexploitatie gevoerd.

Besluit Begroting Verantwoording (BBV)
Het is wettelijk vastgelegd dat gemeenten, provincies en waterschappen jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moeten opstellen. Voor gemeenten en provincies is de regelgeving hieromtrent vastgelegd in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). In 2017 en 2019 is een aantal wijzigingen doorgevoerd met een effect op de gemeentelijke voorraad gronden:

• de rentetoerekening wordt gebaseerd op werkelijke rente over het vreemd vermogen. 
• richttermijn voor een grondexploitatie wordt tien jaar. Voor eventueel langer durende grondexploitaties moeten aanvullende beheersmaatregelen getroffen worden.
• afschaffing van de categorie "niet in exploitatie genomen gronden'. Deze gronden vallen voortaan onder de materiële vaste activa.
• nieuwe categorie grond, bestemd voor concrete gebiedsontwikkeling op termijn door de gemeente, de zogenoemde ‘warme gronden’ op de balans onder materiële vaste activa.

Tussentijdse winstneming
In het geval van lopende grondexploitaties zijn in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) enkele spelregels vastgelegd met betrekking tot (tussentijdse) winst- en verliesnemen.

Het voorzichtigheidsbeginsel waarmee een gemeentelijke grondexploitatie gevoerd dient te worden leidt ertoe dat het nemen van winst moet worden uitgesteld tot daarover voldoende zekerheid bestaat. Dit betekent echter niet dat pas winst moet worden genomen bij het afsluiten van een grondexploitatie. Volgens het BBV dient in de situatie dat voldoende zekerheid is over de winst, de winst te worden genomen. Hierbij dient de POC-methode te worden gevolgd (Percentage Of Completion). Indien aan de volgende voorwaarden is voldaan, bestaat er voldoende zekerheid om winst te kunnen nemen:
1. het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden ingeschat; én
2. de grond (of het deelperceel) moet zijn verkocht; én
3. de kosten zijn gerealiseerd (winst wordt naar rato van de realisatie genomen).

Momenteel heeft de gemeente geen winstgevende grondexploitaties.

Nota grondbeleid 2017-2020
Het college is bevoegd voor het doen van privaatrechtelijke aan- en verkopen van bijvoorbeeld grond en panden. Dit moet echter wel binnen door de raad vastgestelde kaders gebeuren. Deze kaders heeft de raad bij het behandelen van de nota grondbeleid vastgesteld. In deze nota wordt aandacht besteed aan de in de verordening artikel 212 Gemeentewet (GW) opgenomen onderdelen zoals:

1. de strategische visie van het toekomstig grondbeleid van de gemeente;
2. te ontwikkelen en in ontwikkeling genomen projecten;
3. de verwerving en uitgifte van gronden;
4. de uitgifte van gronden in erfpacht en de bijstelling van erfpachtvergoedingen;
5. de uitgangspunten voor prijsstelling van de verkoop van gronden.

Grondprijzenbrief 2022
U ontvangt de grondprijzenbrief elk jaar ter kennisname. De grondprijzenbrief is in oktober 2022 door het college vastgesteld.

De uitgifte van grond gaat via:

• eigendomsoverdracht;
• erfpacht (voor bedrijventerreinen en beperkt mogelijk voor woningbouw);
• pacht;
• in gebruikgeving;
• verhuur.

Grondverwerving/onteigening
Het uitgangspunt is dat wij gronden minnelijk verwerven. Wanneer dat niet lukt, zetten we het instrument van onteigening in. De mogelijkheden die de Wet Voorkeursrecht Gemeenten biedt, zetten we optimaal in. Voordat we gronden verwerven, stellen we een verwervingsplan op.

Externe ontwikkelingen
Wij hebben één actieve grondexploitatie. Dat is Bedrijventerrein Doejenburg II.
De grondexploitatie project Teisterbant is afgesloten.

Beleidskaders:

• Omgevingsvisie Gemeente Buren 2022
• Wet ruimtelijke ordening (Wro)
• Omgevingswet vanaf 1 januari 2024
• Woningprogramma 2020-2030
• Beleidsnotitie Grondprijsbeleid Doejenburg II definitieve versie 2017
• Beleidsnotitie Verkaveling Doejenburg II definitieve versie 2017
• Notitie Bouwen voor behoefte
• Regionaal Programma Werklocaties 2019-2024
• Nota Grondbeleid 2017-2020
• Nota Kostenverhaal 2020
• Grondprijzenbrief 2022